Κι αν τα πράγματα δεν είχαν γίνει όπως έγιναν; Η ερώτηση ίσως φαίνεται ηλίθια, αλλά από κάτι τέτοιες ερωτήσεις ξεκίνησε και η Θεωρία της Σχετικότητας. Άραγε τι θα δούμε αν ανοίξουμε κάποιες πόρτες πίσω από τις οποίες κρύβονται εναλλακτικές επιλογές και εκβάσεις ιστορικών γεγονότων;
Η αιφνιδιαστική ιαπωνική επιδρομή στο Περλ Χάρμπορ στις 7 Δεκεμβρίου 1941 –εκτός από την αφορμή για την είσοδο των ΗΠΑ στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο- υπήρξε κι ένα γεγονός που χαράχτηκε βαθιά στο αμερικανικό υποσυνείδητο. Άραγε τι θα είχε γίνει εάν η επιδρομή είχε αποκρουστεί; Εάν τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα –βασικοί στόχοι των Ιαπώνων- δεν απουσίαζαν; Η καταστροφή τους θα επηρέαζε αποφασιστικά την έκβαση ολόκληρου του πολέμου. Τι θα είχε γίνει εάν οι Ιάπωνες δεν έφευγαν μετά τα τρία κύματα επιθέσεων αλλά παρέμεναν 1-2 μέρες ακόμα στη Χαβάη; Εάν έπλητταν τα αμερικανικά υποβρύχια και τις τεράστιες δεξαμενές καυσίμων στη στεριά; Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, κάτι τέτοιο θα επιμήκυνε τον πόλεμο κατά δύο τουλάχιστον χρόνια…
Από την άλλη όμως, τι θα γινόταν εάν δεν είχε πέσει ούτε τουφεκιά στα νησιά της Χαβάης εκείνο το δεκεμβριάτικο πρωινό; Τι θα γινόταν εάν ο Ρούζβελτ είχε καταφέρει να αποτρέψει το Περλ Χάρμπορ; Ο ιστορικός Τζον Λούκας, καθηγητής στο Κολέγιο Τσεστνατ Χιλ της Φιλαδέλφειας επεξεργάστηκε το σχετικό σενάριο.
Ο Ρούζβελτ όντως ήταν αποφασισμένος να αποτρέψει την ένοπλη σύρραξη. Για το σκοπό αυτό είχε καταστρώσει στις 21 Νοεμβρίου 1941, μόλις δυο βδομάδες πριν το Περλ Χάρμπορ, την περίφημη πρόταση modus vivendi με την οποία θα υπήρχε ένας εξάμηνος ειρηνικός διακανονισμός των φλεγόντων ζητημάτων μεταξύ ΗΠΑ και Ιαπωνίας. Σύμφωνα με την πρόταση αυτή, οι Ιάπωνες δεσμεύονταν να μην αποστείλουν περισσότερα στρατεύματα στην Κίνα και την Ινδοκίνα και να μην παρέμβουν εάν οι ΗΠΑ αποφάσιζαν να εμπλακούν στο ευρωπαϊκό μέτωπο του πολέμου.
Στην Ιαπωνία οι μετριοπαθείς επικράτησαν των μιλιταριστών. Η πρόταση Ρούζβελτ έγινε δεκτή. Η ιαπωνική αρμάδα ήταν έτοιμη να σαλπάρει για το Περλ Χάρμπορ, αλλά μόλις δώδεκα ώρες πριν τον απόπλου, η επιδρομή ακυρώθηκε.
Ο Τσόρτσιλ, που έλπιζε ότι μια αμερικανική εμπλοκή με την Ιαπωνία θα έκανε την Αμερική να εισέλθει στον πόλεμο εναντίον του Χίτλερ απογοητεύτηκε. Ο Χίτλερ σχεδόν απογοητεύτηκε κι αυτός, αφού έλπιζε ότι ένας πόλεμος Ιαπώνων εναντίον Βρετανών και Αμερικανών στον Ειρηνικό θα μείωνε τις αμερικανικές νηοπομπές προς τη Βρετανία, στον Ατλαντικό. Όμως η ουδετερότητα της Αμερικής ήταν πολύτιμη για τους Ναζί. Οι ναυτικές δυνάμεις του Τρίτου Ράιχ είχαν σαφείς εντολές να αποφύγουν κάθε εμπλοκή με αμερικανικά σκάφη, ακόμα και αν δέχονταν πυρά.
Στις 25 Μαΐου 1942 το εξάμηνο αμερικανοϊαπωνικό modus vivendi θα έληγε. Φοβούμενοι περαιτέρω υποχώρηση, οι Ιάπωνες μιλιταριστές ανέλαβαν τον έλεγχο. Είχαν ενθαρρυνθεί από τις αδιάκοπες νίκες των Γερμανών στο ευρωπαϊκό θέατρο και στη Βόρεια Αφρική. Οι μιλιταριστές έπεισαν τον αυτοκράτορα ότι η Ιαπωνία δεν έπρεπε να συνεχίσει να απέχει από τα καθήκοντά της ως μέλος της τριμερούς συμφωνίας με την Γερμανία και την Ιταλία. Ήταν θέμα τιμής.
Οι Ιάπωνες αποφάσισαν να κηρύξουν τον πόλεμο στη Βρετανία και στην Ολλανδία, εισβάλλοντας στο Χονγκ Κονγκ, τη Μαλάγια, το Σιάμ και τις Ανατολικές Ινδίες. Έλπιζαν ότι οι Αμερικανοί δεν θα παρενέβαιναν.
Είχαν κάνει λάθος. Ο Ρούζβελτ απαίτησε να σταματήσουν οι ιαπωνικές επιθέσεις εντός 24 ωρών. Το Τόκιο δεν απάντησε. Στις 28 Μαΐου ιαπωνικά αεροπλάνα επιτέθηκαν στο λιμάνι του Χονγκ Κονγκ και βύθισαν πέντε πλοία μεταξύ των οποίων ένα αμερικανικό επιβατηγό κι ένα αντιτορπιλικό. Τετρακόσιοι Αμερικανοί έχασαν τη ζωή τους. Ο Ρούζβελτ διακήρυξε την 28η Μαΐου 1942 «ημέρα ντροπής» και κήρυξε τον πόλεμο στην Ιαπωνία με την σύσσωμη συναίνεση του Κογκρέσου.
Την ίδια μέρα εγκρίθηκε η ενίσχυση των βρετανικών στρατευμάτων στη Βόρεια Αφρική με αμερικανικά άρματα μάχης. Ήταν καιρός. Οι Γερμανοί κόντευαν να φτάσουν στο Νείλο. Τρεις μήνες αργότερα οι Βρετανοί συνέτριψαν τις γερμανοϊταλικές δυνάμεις στο Ελ Αλαμέιν.
Τον Οκτώβριο του 1942 αμερικανικές δυνάμεις κατέλαβαν τις Αζόρες, τη Μαδέρα και το Κάπο Βέρντε στον Ατλαντικό. Στις αρχές Νοεμβρίου οι Αμερικανοί εισέβαλαν στη γαλλική βόρεια Αφρική και την απελευθέρωσαν, χωρίς να κηρύξουν τον πόλεμο στη Γερμανία. Στο μεταξύ οι Ρώσοι αντεπιτέθηκαν και κύκλωσαν το γερμανικό στρατό δυτικά του Στάλινγκραντ. Το φθινόπωρο του 1942 ήταν η κρίσιμη καμπή του πολέμου.
Στο μεταξύ οι Ιάπωνες προέλαυναν στην Ασία. Όμως το αμερικανικό ναυτικό, δεν ήταν πια συγκεντρωμένο στη Χαβάη αλλά στις Φιλιππίνες. Στη ναυμαχία του Ουέικ Άιλαντ, τα μισά ιαπωνικά αεροπλανοφόρα καταβυθίστηκαν. Πιεσμένος από τους Ιάπωνες, ο Χίτλερ κήρυξε τον πόλεμο στην Αμερική, στις 10 Νοεμβρίου 1942 –μια μέρα αφότου οι Αμερικανοί αποβιβάστηκαν στο Μαρόκο και στην Αλγερία. Έτσι στήθηκε το σκηνικό για συνδυασμένη απόβαση των Βρετανών και των Αμερικανών στην Ευρώπη.
Και η υπόλοιπη ιστορία του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου εξελίχθηκε όπως ξέρουμε. Οι Ιάπωνες πολέμησαν σφοδρά στον Ειρηνικό αλλά απωθήθηκαν. Το ίδιο και οι Γερμανοί στην Ευρώπη. Και το καλοκαίρι του 1945 βρήκε την ανθρωπότητα να στέκει ζαλισμένη ανάμεσα στα ερείπια του πιο αιματηρού πολέμου της ιστορίας…