Κι αν τα πράγματα δεν είχαν γίνει όπως έγιναν; Η ερώτηση ίσως φαίνεται ηλίθια, αλλά από κάτι τέτοιες ερωτήσεις ξεκίνησε και η Θεωρία της Σχετικότητας. Άραγε τι θα δούμε αν ανοίξουμε κάποιες πόρτες πίσω από τις οποίες κρύβονται εναλλακτικές επιλογές και εκβάσεις ιστορικών γεγονότων;
Σήμερα ο εφιάλτης του οικουμενικού πυρηνικού ολοκαυτώματος μοιάζει ξεχασμένος. Όμως πριν από όχι και τόσα πολλά χρόνια, ένα τέτοιο ενδεχόμενο έμοιαζε μακάβρια κοντινό. Μια περιφερειακή κρίση θα μπορούσε να εξελιχθεί σε γενική πυρηνική αντιπαράθεση μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ με αποτέλεσμα ο πολιτισμός –και ίσως και η ανθρωπότητα- να πάψει να υπάρχει.
Η περιφερειακή σύγκρουση που είχε τις περισσότερες πιθανότητες να πυροδοτήσει ένα πυρηνικό πόλεμο ήταν η Κρίση της Κούβας, τον Οκτώβριο του 1962. Τουλάχιστον αυτό πιστεύει ο ιστορικός Ρόμπερτ Ο’ Κόνελ, πρώην μέλος της αμερικανικής αντιπροσωπείας στις συνομιλίες της Γενεύης για τον Αφοπλισμό.
Μετά την ανακάλυψη –χάρη σε φωτογραφίες των κατασκοπευτικών αεροσκαφών U-2- ότι οι Σοβιετικοί είχαν αναπτύξει πυραύλους μέσου βεληνεκούς στην Κούβα, ο Τζων Κέννεντυ διέταξε ναυτικό αποκλεισμό του νησιού, μετά από διαβουλεύσεις με τους συμβούλους του. Όπως ήλθαν τα πράγματα, ο Νικίτα Χρουστσόφ, τότε ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, έκανε πίσω και η κρίση αποφεύχθηκε. Όχι όμως προτού η υφήλιος ζήσει τις δυο ίσως πιο επικίνδυνες εβδομάδες της νεότερης ιστορίας.
Σύμφωνα με το εναλλακτικό σενάριο, το Σάββατο 27 Οκτωβρίου 1962, ένα U-2 που είχε εισβάλλει στο σοβιετικό εναέριο χώρο απωλέσθη. Ταυτόχρονα, ένα άλλο U-2 καταρρίφθηκε από τους Κουβανούς. Το μεσημέρι της ίδιας μέρας, δυο αμερικανικά πολεμικά εντόπισαν ένα σοβιετικό υποβρύχιο να κινείται απειλητικά προς ένα αμερικανικό αεροπλανοφόρο. Λίγο αργότερα το αεροπλανοφόρο τυλίχτηκε σε ένα πελώριο πυρηνικό μανιτάρι, χτυπημένο από πυρηνικές τορπίλες. Η ακριβής αιτία για την οποία το υποβρύχιο είχε εξαπολύσει επίθεση δεν θα γίνοταν ποτέ γνωστή γιατί το σοβιετικό σκάφος βυθίστηκε από συνδυασμένα πυρά των δυο αμερικανικών σκαφών.
Η Ουάσινγκτον αντέδρασε άμεσα: διατάχθηκε γενική επίθεση εναντίον των σοβιετικών θέσεων στην Κούβα. Η επίθεση ήταν σαρωτική, αλλά δυο σοβιετικοί εκτοξευτήρες SS-4 έμειναν άθικτοι. Επακόλουθα, δυο σοβιετικοί πύραυλοι εκτοξεύτηκαν από την Κούβα εναντίον των ΗΠΑ. Ο πρώτος έπληξε το βόρειο Κεντάκι αλλά η κεφαλή του δεν εξερράγη. Όμως ο δεύτερος χτύπησε διάνα: η πυρηνική κεφαλή των 640 κιλοτόνων εξερράγη πάνω από την Ουάσινγκτον. Η έκρηξη αφάνισε το Λευκό Οίκο, το Πεντάγωνο και το υπουργείο Εξωτερικών αποκεφαλίζοντας την αμερικανική ηγεσία. Έτσι η κρίση ξέφυγε από κάθε έλεγχο.
Επί μισή ώρα οι επικεφαλής των Αμερικανικών Στρατηγικών Δυνάμεων προσπάθησαν μάταια να καταλάβουν τι ακριβώς είχε συμβεί στην Ουάσινγκτον. Υπό την απειλή μιας γενικευμένης σοβιετικής πυρηνικής επίθεσης το Γενικό Επιτελείο διέταξε ολοκληρωτική επίθεση εναντίον της ΕΣΣΔ και των συμμάχων της.
Μέσα σε λίγα λεπτά 35 πύραυλοι Atlas, Titan, Thor και Jupiter είχαν επιτυχημένα εκτοξευτεί. Οκτώ λεπτά αργότερα ο πρώτος πύραυλος με τέσσερις κεφαλές W-49 των 4 μεγατόνων έπεφτε σε στρατιωτικούς στόχους στη Μόσχα και στο Λένινγκραντ παραλύοντας το σοβιετικό σύστημα ελέγχου και διοίκησης και εξουδετερώνοντας την σοβιετική ικανότητα ανταποδοτικού πλήγματος.
Έμοιαζε ότι ο πόλεμος είχε τελειώσει, αλλά δυστυχώς μόλις είχε αρχίσει. Μέσα στην επόμενη μιάμιση ώρα 65 ακόμα αμερικανικοί πύραυλοι εξερράγησαν πάνω από τους στόχους τους με εφιαλτικά αποτελέσματα. Το 95% του πληθυσμού της Κούβας είχε αφανιστεί ενώ το νησί φλεγόταν απ' άκρου εις άκρον.
Δυο σοβιετικά πυρηνικά υποβρύχια εκτόξευσαν τους πυραύλους τους εναντίον των ΗΠΑ, πλήττοντας τη Δυτική Βιρτζίνια. Προφανώς επρόκειτο για μεμονωμένη αντίδραση, αλλά το αμερικανικό Γενικό Επιτελείο έκρινε την πράξη αυτή ως αφορμή για σαρωτικότερη επίθεση. Εξήντα τρία πυρηνικά βομβαρδιστικά Β-58 και διακόσια σαράντα δύο Β-52, που ήταν ήδη εν πτήσει λόγω της κρίσης κατευθύνθηκαν προς την Σοβιετική Ένωση κι εκεί σάρωσαν τα πάντα, πλήττοντας πολλές φορές περιοχές με κανένα στρατιωτικό ενδιαφέρον. Μέσα σε ένα 24ωρο, η ΕΣΣΔ και οι δορυφόροι της είχαν δεχτεί 950 πυρηνικά πλήγματα.
Ο πυρηνικός πόλεμος είχε τελειώσει, όχι όμως κι ο εφιάλτης. Τον Ιανουάριο του 1963, λόγω των καπνών από τις πυρηνικές εκρήξεις και τις τρομακτικές πυρκαγιές που ξέσπασαν, το ηλιόφως μειώθηκε κατά 50%. Η γεωργική παραγωγή κατέρρευσε και ακολούθησε παγκόσμιος λιμός. Μόνο στα τέλη του καλοκαιριού του 1963 κινεζικές και ευρωπαϊκές ομάδες αναγνώρισης έφεραν τις πρώτες ειδήσεις από τις πληγείσες περιοχές. Από τα 223 εκατομμύρια των κατοίκων της ΕΣΣΔ, μόνο τα 80 εκατομμύρια είχαν επιζήσει. Την επόμενη χρονιά, τα δύο τρίτα αυτών πέθαναν από τη ραδιενέργεια και το λιμό. Ανάλογες απώλειες είχαν υποστεί και τα κράτη-μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Οι επιπτώσεις στη γήινη βιόσφαιρα στάθηκαν κυριολεκτικά ανυπολόγιστες.
Τις επόμενες δεκαετίες ο κόσμος κατάφερε με δυσκολία να ορθοποδήσει. Οι ΗΠΑ αποβλήθηκαν από το ΝΑΤΟ και απομονώθηκαν διεθνώς, θεωρούμενες ότι είχαν φέρει την ανθρωπότητα στα πρόθυρα του αφανισμού. Τα επόμενα χρόνια επιδόθηκαν σε μία άνευ προηγουμένου διπλωματική εκστρατεία για να αποκαταστήσουν τις διπλωματικές τους σχέσεις με τα άλλα έθνη. Σύμφωνα όμως με τη γνώμη των περισσότερων πολιτικών αναλυτών, η προσπάθεια αυτή έχει ακόμα πολύ δρόμο μπροστά της, σε ένα κόσμο που έχει αλλάξει ριζικά μετά τον "Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο των 48 Ωρών".