Πέρυσι τέτοια εποχή σας είχα ευχηθεί καλό χειμώνα και είχα τους λόγους μου γι αυτό. Ο περυσινός χειμώνας ήταν αλησμόνητος από πολλές απόψεις (πού να δείτε και τον φετινό, αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία…). Ωστόσο κακά τα ψέματα, καλοκαίρι είναι ακόμα, ζέστη έχει, πυρκαγιές έχει… Κλασικές αξίες δηλαδή.
Όντως κάποια πράγματα δεν αλλάζουν ποτέ.
«…Κάθε βράδυ φωτιζόμαστε από τις πυρκαγιές που καταστρέφουν τα δάση γύρω από την πρωτεύουσα. Πριν από λίγες μέρες η εστία του φωτισμού της πόλης βρισκόταν στις κορυφές της Πάρνηθας. Ήδη η εστία υπάρχει σε άλλο σημείο του ορίζοντα. Δεν μπορεί να βλέπει κανείς την βάρβαρη αυτή καταστροφή των δασών της Ελλάδας χωρίς πόνο ψυχής […] Αλλά ποιος να προνοήσει για τα δάση ενώ όλοι ασχολούμαστε με τα πολιτικά; Ή και να μεριμνά κάποιος, με ποια μέσα μπορεί να καταστείλει τις πυρκαγιές; Είχαμε σώμα πυροσβεστών […] αλλά κι αυτό τον ανακατέψαμε με τα πολιτικά και το καταντήσαμε άχρηστο».
Κάποιο πρόσφατο απόσπασμα από δελτίο ειδήσεων ή απόκομμα εφημερίδων; Όχι ακριβώς. Παραδέχομαι ότι το μεταγλώττισα για να σας μπερδέψω επειδή το εν λόγω απόσπασμα είναι από μια παλιά αυγουστιάτικη Ευνομία. Πόσο παλιά;
Εκατόν σαράντα εννιά (149) ετών…
Είναι το φύλλο της 2.8.1863, ακριβώς εκατό χρόνια πριν γεννηθεί ο φίλος μου ο Κώστας. Και για του λόγου το αληθές, ορίστε:
Κι ίσως να ρωτήσει κανείς με το δίκιο του: Τελικά πότε άρχισαν να καίγονται τα δάση;
Υπάρχουν διαφόρων ειδών ερωτήματα. Πχ αυτά που μπορούν να απαντηθούν με απλά λόγια, εκείνα που δεν μπορούν να απαντηθούν με απλά λόγια, και εκείνα που είναι εξαρχής λανθασμένα.
Το παραπάνω ερώτημα ανήκει και στις τρεις κατηγορίες -αναλόγως ποιος ρωτάει..
Μην ξεχνάτε ότι για να πάρει κανείς έγκυρες απαντήσεις, πρέπει να κάνει έγκυρες ερωτήσεις.
Και ναι, φυσικά, το όλο θέμα σχετίζεται με τον Παροντισμό και τη Συλλογική Αμνησία, τους δυο βασικούς κεντρικούς άξονες αυτής της σειράς των άρθρων. Επειδή όμως έχω υπομονή (για ορισμένα πράγματα), θα προσπαθήσω να δώσω ένα «ισοδύναμο απάντησης» στο χώρο που υπολείπεται.
Δείτε μερικά αποκόμματα –από αμνημονεύτων χρόνων κι αυτά. Δεν τα μεταγλωττίζω, με λίγη προσπάθεια μπορεί να πιάσει κανείς το νόημα. Γιατί χλομό το βλέπω να βάλει το Google αυτόματο μεταφραστή από καθαρεύουσα σε Greeklish.
Και κάποιες επίκαιρες επισημάνσεις από τον συντάκτη της επιφυλλίδας των Καιρών, το καλοκαίρι του 1892.
Αλήθεια, τελικά τι θα πει «επίκαιρη επισήμανση»;
Θα πει πως οι εξαρχής λανθασμένες ερωτήσεις, είναι συνήθως λανθασμένα διατυπωμένες ερωτήσεις…
Βλέπετε, αυτό το πρόβλημα έχει ο γραπτός (και ο προφορικός) λόγος.
Και είκοσι χρόνια αργότερα….
«Βέβαια το αίσχος αυτών των τερατουργημάτων που λέγονται πυρκαϊαί δασών έπρεπε να το αισθάνωνται οι Έλληνες χωρικοί. Αφού όμως κατά δυστυχίαν δεν το αισθάνονται, δεν νομίζει το Υπουργείον και η Αστυνομία ότι πρέπει να προλαμβάνουν την δημιουργίαν του; Καταστροφή δάσους από πυρκαϊάν, εις την εποχήν μας, σημαίνει οπισθοδρόμησιν κατά εκατόν τουλάχιστον έτη, σημαίνει αγριότητα ηθών, σημαίνει οριστικόν διαζύγιον με τον πολιτισμόν». ( Χρόνος 3.8.1910)
Τελικά η πιο «επίκαιρη επισήμανση» απ’ όλες είναι ότι «το κράτος αδιαφορεί προκλητικά»
L’ etat c' est tois, ηλίθιε Νεοέλληνα.
Διαχρονικές «επίκαιρες επισημάνσεις», «αιώνιες κακοδαιμονίες», διαιωνιζόμενοι μύθοι και πάνω απ’ όλα Συλλογική Αμνησία…
Κυρίως Συλλογική Αμνησία…
"Εάν δεν εφαρμοσθούν τα υπέρ των ελληνικών δασών μέτρα, μοιραίως όχι μόνον οι εμπρησταί των δασών αλλά και οι άλλοι εχθροί των, οι λαθροϋλοτόμοι, οι λαθροβοσκοί, οι παράνομοι ανθρακείς και οι παράνομοι εκχερσωταί θα καταστρέφουν τα δάση, θα αποψιλώνουν τα ωραία ελληνικά βουνά και θα δημιουργούν δια των χειμάρρων μονίμους αιτίας πλημμυρών, ελονοσίας και καταστροφών και καλλιεργουμένων ακόμη πεδινών εκτάσεων. Και η Ελλάς ολόκληρος θα δυστυχή και θα καταστρέφεται χωρίς να εννοή την βασικήν αιτίαν της δυστυχίας και της καταστροφής της, η οποία είνε αποτέλεσμα της καταστροφής του δάσους". (Ακρόπολις, 22.5.1936)
«Αντιθέτως είνε βέβαιον ότι η λεγομένη χλωρίς του εδάφους, δηλαδή τα δάση και η έκτασις γενικώς η καλυπτομένη από φυτά, ηλαττώθη εις μεγάλην αναλογίαν. …Και είνε μία λύπη να γυρίζη κανείς τα πέριξ των Αθηνών, λόφους και βουνά και γενικώς την Ελλάδα και να βλέπη το δένδρον τόσον αραιόν, τόσον σπάνιον, εις τα γραφικώτερα τοπία του κόσμου. …Η φωτιά, ο τσοπάνης, ο υλοτόμος, ο απρόσκετος εκδρομεύς, έχουν κάμει θραύσιν εις τον λιγοστόν δασικόν πλούτον μας... (Ακρόπολις 30.1.1937)
Είκοσι χρόνια αργότερα...
"Η Αττική συνεπώς κατακρεουργείται κατά τρόπον τρομακτικόν και αποψιλώνεται [...]. Η Πεντέλη έγινε αγνώριστος, ξεκοιλιασμένη από τις δεκάδες των λατομείων και με αύξουσαν την αποψίλωσίν της από τας αδείας εγκαταστάσεις και κατασκηνώσεις που χορηγεί η Μονή Πεντέλης εις διαφόρους, ασύδοτος και απηλλαγμένη παντός ελέγχου. Ο Υμηττός, παρά τας υποσχέσεις των αρμοδίων περί αναδασώσεως, χάνει και το ολίγον πράσινον που του είχεν απομείνει εις την περιφέρειαν του Καρέα". (Β. Κωνσταντινόπουλος. Έθνος, 28.9.1962)
"Τα δάση της Αττικής καίγονται. Το πράσινο πυρπολείται και καταστρέφεται. Δεν είναι απλά «σχήματα λόγου» οι δυο αυτές φράσεις. Είναι ουσιαστικές και –συγχρόνως- ανησυχητικές διαπιστώσεις που βασίζονται σε συγκεκριμένα στοιχεία της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, η οποία έχει κινητοποιήσει τις τελευταίες ημέρες ολόκληρη τη δύναμί της για να μπορέση να αντιμετωπίση την πρωτοφανή κατάσταση. Γιατί πραγματικά είναι πρωτοφανής η κατάστασις αφού κατά τους αρμοδίους, οι πυρκαϊές στα δάση, άλση και σε δενδρόφυτες εκτάσεις έχουν αυξηθή εφέτος σε σύγκρισι με το 1965 κατά μεγάλο ποσοστό. …Εάν πάμε έτσι, δεν θα μείνη σε λίγο καιρό ούτε ένα πεύκο σε όλη την Αττική". Ακρόπολις 6.8.1966
Τελικά «τις πταίει»;
Ακόμα μια εξαρχής λανθασμένη ερώτηση…
"Ο ρετσινάς κι ο καρβουνάς και ο ξυλοκόπος βάζει φαΐ και μαγειρεύει και ξεχνάει να σβήση τη φωτιά και κανείς δεν τον έπιασε από τ’ αυτί να τον καθίση στο σκαμνί, να πληρώση ακριβά την αμέλειά του. Ο τσοπάνος, συστηματικός εμπρηστής, δίνει φωτιά στο δάσος για να πετάξη την άνοιξι βλαστάρια για το κοπάδι του. Ο εκδρομεύς πετάει το τσιγάρο του για τον κακό του τον καιρό. Αλλά δεν υπάρχει ένα μάτι να τον σταμπάρη. Εμπρησταί ασύδοτοι. Τα δάση κάθε καλοκαίρι γίνονται πυροτεχνήματα." (Σπύρος Μελάς, Ελευθερία, 19.7.1958)
Αργότερα το zeitgeist αλλάζει ριζικά...
Το μοτίβο δεν άργησε να ριζώσει σε (πολύ) βαθιά υποστρώματα του ελληνικού συλλογικού ασυνείδητου.
Γραμμικό ή ελεύθερο, δεν έχει σημασία
Τέσσερις λέξεις, τρια πανίσχυρα χεκάου
Σιγά τη δύσκολη δουλειά...
Οι ρήσεις του Εθνικού Ολετήρα ήταν τότε Θέσφατα
"Σκοτεινά κέντρα", "Τούρκοι πράκτορες", "ακροδεξιά στοιχεία", "Εβραιοσιωνιστές", διαλέχτε και πάρτε, απ΄ όλα έχει ο μπαξές. Αργότερα θα είχαμε "ασύμμετρες απειλές" και ίσως δασοκτόνους μπαχαλάκηδες/αντιεξουσιαστές.
"Από ποιον κινδυνεύουν τα δάση; Επί δεκαετίες ψάχνουμε για συνωμότες πίσω από τις καλοκαιρινές πυρκαγιές: χουντικούς, φασίστες, σοσιαλιστές και αντιεξουσιαστές, Ελληνες και Τούρκους. Αλλά ο μεγάλος «συνωμότης» βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας". (Ιός της Ελευθεροτυπίας, 9.9.2007)
Τα σενάρια της συνωμοσίας έχουν την τάση να θάβονται στις στάχτες
Οπως και να έχει όμως, δεν ήταν απαξάπαντες υπέρ της σωτηρίας των δασών της Αττικής. Παραδείγματος χάριν:
Πώς το είχανε πει εκείνο; Α, ναι, "κάθε άποψη είναι σεβαστή". (Έθνος 27.8.1933)
Και επειδή Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα (τουλάχιστον απο γεωγραφικής άποψης) και το δάσος δεν είναι μόνο το περιαστικό δάσος καλό είναι να βλέπει κανείς τα πράγματα απο μια διαφορετική γωνία.
Και τότε ίσως δει διαφορετικά πράγματα.
Δεν είναι και τόσο δύσκολο.