Η εικόνα που έχω καδραρισμένη απέναντι από το γραφείο μου έχει φιγουράρει αμέτρητες φορές σε βιβλία και άρθρα περί Αρχαίων Αστροναυτών». Είναι ο περίφημος «αστροναύτης του Παλένκε» -η επιτύμβια πλάκα στον ταφικό θάλαμο μιας από τις πλέον φημισμένες πυραμίδες των Μάγια, στο Μεξικό. Εκ πρώτης όψεως φέρνει στο νου στυλιζαρισμένο πυραυλοκίνητο σκάφος, ο πιλότος του οποίου φαίνεται να χειρίζεται διάφορα όργανα. Εδώ και δεκαετίες, το ανάγλυφο αυτό έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον ως «τεκμήριο» των επισκέψεων εξωγήινων στο παρελθόν. Κατά πόσον, όμως, στέκει; Ή τι άλλο μπορεί να «τεκμηριώνει»; Οι Ταράντ και Μιγιού θεώρησαν πως ο τάφος του «αστροναύτη του Παλένκε» ήταν τουλάχιστον 10.000 ετών –ένα καθαρά αυθαίρετο συμπέρασμα ακόμα και με τα τότε διαθέσιμα στοιχεία. Ωστόσο η αρχή είχε γίνει. Ήδη αρκετοί ερευνητές εκτός του αρχαιολογικού κατεστημένου, είχαν προτείνει ότι κάποια από τα αινίγματα της αρχαιολογίας και της προϊστορίας θα μπορούσαν να υπονοούν επισκέψεις εξωγήινων όντων κατά το παρελθόν. Διόλου τυχαία, η ακμή αυτών των θεωριών συνέπεσε χρονικά με την περίφημη κούρσα του διαστήματος προς τη Σελήνη η οποία θα κορυφωνόταν το 1969 με την αποβίβαση Αμερικανών αστροναυτών στο δορυφόρο μας. Δυο χρόνια πριν είχε προλάβει να εκδοθεί το σημαδιακό Chariots of the Gods (ελληνικός και γερμανικός τίτλος Αναμνήσεις από το Μέλλον) του Ελβετού Έριχ φον Νταίνικεν. Ο χρονισμός ήταν εκπληκτικός. Μέσα σε πέντε χρόνια το βιβλίο είχε γίνει παγκόσμιο μπεστ σέλερ, έχοντας πουλήσει πάνω από πεντέμισι εκατομμύρια αντίτυπα σε 26 γλώσσες και εδραιώνοντας έτσι γερά μια πολύ κλισαρισμένη και παραπλανητική εικόνα περί «αρχαίων αστροναυτών». Το δυστύχημα ήταν πως ο Νταίνικεν ανακάτευε πραγματικά στοιχεία με μισές αλήθειες, φαντασιώσεις και ανακρίβειες με αποτέλεσμα έναν αναξιόπιστο πλην όμως εμπορικότατο «αχταρμά». Οι Αναμνήσεις από το Μέλλον εγκαινίασαν ένα πραγματικό τσουνάμι σχετικών βιβλίων το οποίο κατάπνιξε τις επιφυλακτικές αλλά σοβαρότερες «αρχαιοαστροναυτικές» θεωρίες που είχαν διατυπωθεί μέχρι τότε. Ο Νταίνικεν «καπέλωσε» και τη θεωρία των Ταράντ και Μιγιού παρουσιάζοντας τον «αστροναύτη του Παλένκε» σαν δική του ανακάλυψη, χωρίς να μπει στον κόπο να κάνει μνεία στο όνομά τους.
Για να ξεμπερδεύουμε με το θέμα και να προχωρήσουμε σε κάποια πολύ πιο ενδιαφέροντα αινίγματα του Παλένκε, η απεικόνιση της πλάκας δεν έχει καμία σχέση με πυραύλους και εξωγήινους και αφορά αυτό που είχε εξαρχής προταθεί: αποτελεί την αναπαράσταση του βασιλιά Πακάλ που πηγαίνει στον Κάτω Κόσμο. Στα μάτια ενός άσχετου με την αρχαιολογία των Μάγια, η απεικόνιση του Πακάλ μετατρέπεται σε «τεστ Rorsach» στο οποίο προβάλλονται οι προσωπικές του αντιλήψεις. Η επιτύμβια πλάκα του Πακάλ είναι γεμάτη πασίγνωστα σύμβολα της εικονογραφίας των Μάγια. Οι υπέρμαχοι της θεωρίας του «αστροναύτη», παραθέτουν την επιτύμβια πλάκα οριζοντίως (για να μοιάζει περισσότερο με «πυραυλοκίνητο σκάφος») ενώ κανονικά πρέπει να παρατίθεται καθέτως. Επιπλέον σε πολλές αναπαραγωγές της εικόνας σε βιβλία, έχει γίνει ρετουσάρισμα ούτως ώστε να τονίζεται η εντύπωση του «πυραύλου». Ο «πύραυλος» δεν είναι παρά ένα στυλιζαρισμένο (και ιερό) φυτό αραβόσιτου, σύμβολο της αναγέννησης από το οποίο ο Πακάλ κόβει ένα καρπό (δεν «χειρίζεται μοχλούς»). Ο βασιλιάς κάθεται σε ένα θρόνο πάνω από τον στυλιζαρισμένο, τερατόμορφο Κυρίαρχο του Κάτω Κόσμου (Σιμπάλμπα) κι όχι πάνω από ένα «πυραυλοκινητήρα». Όταν η εικόνα εξεταστεί καθέτως, γίνεται ορατό και το ιερό πουλί κετσάλ που κάθεται στην κορυφή του δέντρου (ή στην «πλώρη» του «διαστημοπλοίου»). Και εν πάση περιπτώσει, ο Πακάλ κάθε άλλο παρά εξωγήινος είναι: πρόκειται για ένα καθαρόαιμο Ινδιάνο που δεν φοράει «κράνος» αλλά τυπικό βασιλικό διάδημα, ενδυμασία των Μάγια (και είναι και ξυπόλητος!). Και τέλος, παρόμοιες παραστάσεις έχουν βρεθεί τόσο στο Μεξικό όσο και στη Γουατεμάλα.
Ο καλύτερος τρόπος να εξετάζει κανείς το παρελθόν είναι να αποδεσμεύεται από τις προκαταλήψεις του (εκάστοτε) παρόντος. Από αυτή τη σκοπιά, ο «αστροναύτης του Παλένκε» αποτελεί χαρακτηριστικό πολιτιστικό φαινόμενο της δεκαετίας του 1960, απόρροια του πυρετού της διαστημικής κούρσας και της ατμόσφαιρας ενθουσιασμού που επικρατούσε τότε. Εμείς οι γήινοι ήμασταν (και εξακολουθούμε να είμαστε) στα πρώιμα στάδια της αστροναυτικής η οποία μπορεί να μας πήγε στη Σελήνη αλλά –για διάφορους λόγους- μας άφησε εκεί. Με βάση τη μακροπρόθεσμη προοπτική η διαστημική τεχνολογία μας είναι πρωτόγονη. Η αντίστοιχη διαστημική τεχνολογία όντων που γεφυρώνουν την άβυσσο μεταξύ των άστρων θα απέχει από τη δική μας όσο απέχει ένα F-16 από μια αρχαιοελληνική τριήρη. Πολύ απλά, δεν πρέπει να περιμένουμε ότι θα δούμε «πυραυλοκινητήρες», «χειριστήρια» και οποιοδήποτε έστω και κατά προσέγγιση αναγνωρίσιμο τεχνολογικό εξοπλισμό σε απεικονίσεις σκαφών αρχαίων αστροναυτών (αν υπήρξαν ποτέ). Όμως βλέπουμε πως ο «αρχαίος αστροναύτης» του Παλένκε (και όχι μόνο) δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα και ομοίωση των αστροναυτών των Apollo και των Soyuz, κατ’ εικόνα και ομοίωση της διαστημικής τεχνολογίας της δεκαετίας του 1960 και 1970! Οι απεικονίσεις «αρχαίων αστροναυτών» με «σκάφανδρα» και άλλα σχετικά αναγνωρίσιμα συμπράγκαλα φανερώνουν περισσότερα πράγματα για την εποχή στην οποία διατυπώθηκαν οι σχετικές θεωρίες, παρά για τα ίδια τα (πολλές φορές αινιγματικά) αρχαιολογικά ευρήματα. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο Colin Gauld (στο συλλογικό Some Trust in Chariots, 1972), «ο διαστημάνθρωπος του φον Νταίνικεν μπορεί να περιγραφεί ως ‘διαστημάνθρωπος των κενών’, αφού όλα τα προς το παρόν ανεξήγητα κενά στη γνώση μας [για το παρελθόν] μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως τεκμήρια για την ‘ύπαρξή’ του».
Κοιτάξτε, το θέμα είναι τεράστιο και οι «κάθετοι» αφορισμοί συνήθως λανθασμένοι. Όμως πολλές φορές πρέπει να πάει κανείς στο άλλο άκρο για να «ξεκολλήσει» από το τέλμα της καθεστηκυίας αντίληψης (ακόμα και η πλέον ριζοσπαστική σκέψη γίνεται καθεστηκυία κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις). Μια συναρπαστική προοπτική έρευνας του όλου θέματος των απεικονίσεων που θεωρείται ότι αφορούν αρχαίους αστροναύτες είναι η Αρχή του Simulacrum –κάτι για το οποίο ίσως το μέλλον μας δοθεί η ευκαιρία να πούμε περισσότερα. Αλλά και σε πιο «πεζό» επίπεδο, υπάρχουν πολλά άλλα αινίγματα στο Παλένκε. Η επίσημη αρχαιολογία πρεσβεύει ότι δεν υπήρξαν επαφές μεταξύ Παλαιού και Νέου Κόσμου πριν τον Κολόμβο. Θεωρεί ότι οι αμερικανικές και οι αιγυπτιακές πυραμίδες αποτέλεσαν προϊόντα παράλληλης εξέλιξης. Είδαμε όμως πώς ο Ναός των Επιγραφών στο Παλένκε αποτέλεσε τον πυραμιδοειδή τάφο του Πακάλ. Στο Παλένκε υπάρχουν και πολλά άλλα ευρήματα που υποδηλώνουν αλλόκοτες ομοιότητες τόσο με τον αιγυπτιακό πολιτισμό, όσο και με τους πολιτισμούς της Ασίας! Τέτοιες προτάσεις αποτελούν ανάθεμα για την επίσημη αρχαιολογία –αλλά όπως έχουμε πει, η δουλειά των Οριακών Φαινομένων (στην συγκεκριμένη περίπτωση των «απίθανων» αρχαιολογικών ευρημάτων) είναι να υπονομεύουν το ισχύον ερμηνευτικό υπόδειγμα.
Η ταφή του Πακάλ στην πυραμίδα του Ναού των Επιγραφών δεν είναι το μόνο στοιχείο που εγείρει υποψίες για αιγυπτιακές επιρροές. Το δάπεδο του ναού δεν είναι στρωμένο με το συνηθισμένο γύψο των Μάγια, αλλά με τεράστιες, επίπεδες πλάκες. Η δίοδος προς τον τάφο στα έγκατα της πυραμίδας ήταν επίτηδες φραγμένη με τεραστίους ογκόλιθους. Επιπλέον έστριβε. Ο ταφικός θάλαμος ήταν στεγασμένος με πελώρια, πέτρινα δοκάρια. Όλα αυτά τα στοιχεία παραπέμπουν σε αιγυπτιακή και όχι αμερικανική πυραμίδα –υπάρχει μέχρι και «δίοδος αερισμού» (ή δίοδος της ψυχής) όπως εκείνες στη Πυραμίδα του Χέοπα! Επιπλέον ο H.Harleston θεώρησε ότι οι μετρήσεις στο Ναό των Επιγραφών φαίνεται να βασίζονται στο αιγυπτιακό κύβιτο κι όχι στο μαγιανό χουνάμπ (1,059 μ) (αν και οι μετρήσεις ακριβείας σε μνημεία που έχουν υποστεί διάβρωση και καταστροφές από σεισμούς, πρέπει να αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό). Συμπτώσεις όλα; Και τι θα πει άραγε σύμπτωση; Από την άλλη μεριά όμως, οι πυραμίδες της Γκίζας αναγέρθηκαν τρεις χιλιάδες χρόνια πριν από τις πυραμίδες των Μάγια. Ή τουλάχιστον αυτό αποδεχόμαστε σήμερα…
Ακόμα αινιγματικότερα είναι τα ευρήματα στο Παλένκε που παραπέμπουν σε ινδουϊστικούς και βουδιστικούς ναούς. Ήδη από το 1949 είχαν εντοπιστεί αναπαραστάσεις μοτίβων λωτού εξαιρετικά παρόμοιες με εκείνες στη Χασαπάρνα της Ινδίας ή στο Μπορομπουντούρ της Ιάβας. Ο γνωστός Peter Tompkins (Mysteries of the Mexican Pyramids) έκανε παρόμοιες παρατηρήσεις, εντοπίζοντας ότι, τόσο στον Παλιό όσο και στο Νέο Κόσμο, υπάρχουν απεικονίσεις ψαριών να καταβροχθίζουν άνθη λωτού. Ακόμα περισσότερο, τα χρονικά πλαίσια του ινδικού πολιτισμού και εκείνου των Μάγια είναι παραπλήσια, πράγμα που αφήνει περιθώρια για πιθανές επαφές.
Περιπλανήθηκα στα ερείπια του Παλένκε κάτω από τον καυτό ήλιο. Ξαπόστασα για λίγο στην κορυφή ενός ναού απέναντι από την πυραμίδα των Επιγραφών και το κυρίως, πανέμορφο συγκρότημα. Και μέσα στην αποπνικτική, νοτερή ατμόσφαιρα των τροπικών, αγναντεύοντας τη ζούγκλα που χανόταν στον ορίζοντα, αναρωτήθηκα ακόμα μια φορά για τα απειράριθμα αινίγματα του παρελθόντος. Αναλογίστηκα τα περίεργα Μορφογενετικά Πεδία που επηρέασαν λαούς και πολιτισμούς υπερβαίνοντας τα γεωγραφικά όρια των ωκεανών. Σκέφτηκα την Αρχή του Simulacrum που δημιουργεί αλλόκοτες εννοιολογικές γέφυρες ανάμεσα στο (εκάστοτε) παρελθόν με το (εκάστοτε) παρόν, στο πλαίσιο μιας περίεργης αμφίδρομης αντίδρασης. Και συνειδητοποίησα για πολλοστή φορά πόσο ασταθή είναι τα θεμέλια της επίσημης συναίνεσης που αφορά το παρελθόν της Ανθρωπότητας.
Θανάσης Βέμπος Το παρών άρθρο αποτελεί μέρος της συνεργασίας του alt-arc με τον συγγραφέα-ερευνητή Θανάση Βέμπο. Τα πνευματικά δικαιώματα, ανήκουν αποκλειστικά και μόνο στον ίδιο τον συγγραφέα. Απαγορεύεται με οποιοδήποτε τρόπο η αναπαραγωγή του άρθρου!