Έρχεται και πάλι ο χειμώνας στην αιώνια επαναλαμβανόμενη αλληλοδιαδοχή των τεσσάρων εποχών. Συγνώμη, ξέχασα! Οι εποχές είναι πλέον μόνο δύο: χειμώνας και καλοκαίρι.
Κανείς δεν φαίνεται να παίρνει πρέφα ότι αυτό ισχύει μόνο για το μικροκλίμα των μεγαλουπόλεων και το νανοκλίμα των διαμερισμάτων και των αυτοκινήτων, όπου θερμοκρασία άνω των 25 βαθμών ισοδυναμεί με καύσωνα και κάτω των 20 βαθμών είναι αιτία ανάμματος του καλοριφέρ. Αλλά δε βαριέστε…
Αχ καημένε Ασίμοφ, πόσο προφητικός ήσουν όταν έγραφες τις Σπηλιές από Ατσάλι, πριν μισό αιώνα…
Όμως ούτε ο Ασίμοφ, ούτε κανένας άλλος από τους γκουρού της επιστημονικής φαντασίας μπόρεσαν να προβλέψουν κάποιες από τις εξελίξεις του μέλλοντος. Όχι ότι εμείς που τις ζούμε μπορούμε να τις προβλέψουμε.
Όπως και να έχει, όπως και οι εποχές (δύο ή τέσσερις, διαλέγετε και παίρνετε) διαδέχονται η μια την άλλη, υπάρχουν και άλλα πράγματα που διαδέχονται το ένα το άλλο.
Να, για παράδειγμα διαβάζω στο Βήμα (24.10.2003) μια ενδιαφέρουσα είδηση: Θορυβημένοι διαφημιστές και καναλάρχες αδυνατούν να εξηγήσουν γιατί «χάνουν» την πιο αποδοτική από οικονομικής απόψεως ηλικιακή ομάδα. «Οι άνδρες από 18 έως 34 ετών έκλεισαν ταυτόχρονα τις τηλεοράσεις τους σαν να ήταν συνεννοημένοι… Πρόκειται για μια εξέλιξη που δεν μπόρεσαν να εξηγήσουν ούτε οι επιτελείς των τηλεοπτικών σταθμών ούτε οι επιτελείς των διαφημιστικών εταιρειών». «Κανείς δεν ξέρει τι συμβαίνει», δήλωσε εξέχον στέλεχος μεγάλης διαφημιστικής εταιρείας, συνοψίζοντας την κατάσταση.
Μη γλείφεστε. Δε μιλάμε για το Ελληνιστάν, αλλά για την Αμερική. Βέβαια, μπορεί και να αξίζει να γλείφεστε αφού η Αμερική αποτελεί το βαρόμετρο των εξελίξεων και των τάσεων σε ολόκληρο τον κόσμο, κι ίσως αυτό προμηνύει κάποιες τάσεις που τώρα διαμορφώνονται.
Πάντως προς το παρόν, εδώ άλλα ισχύουν. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ινστιτουτου Οπτικοακουστικών Μέσων (ΙΟΜ) που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, είμαστε πρώτοι στην TV και τελευταίοι στο Ιντερνετ σε ευρωπαϊκή κλίμακα.
Σύμφωνα με την Καθημερινή (19.10.2003) «Τεχνολογικά αναλφάβητοι κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν οι Ελληνες που αποφεύγουν σε εντυπωσιακά επίπεδα την επαφή με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές ενώ την ίδια στιγμή εμφανίζονται ως οι πλέον τηλεορασόπληκτοι μεταξύ των Ευρωπαίων». Σύμφωνα με την έρευνα, ο Ελληνας παρακολουθεί τηλεόραση κατά σχεδόν τέσσερις ώρες την ημέρα. Τι παρακολουθεί; Μα τα ιδιωτικά κανάλια βέβαια, σε ποσοστό 90% επί του συνολικού χρόνου τηλεθέασης. Φυσικό είναι, αφού –όπως αποδείξαμε και στον πρόσφατο Δεύτερο Πόλεμο του Κόλπου- διαθέτουμε τα «καλύτερα ΜΜΕ του κόσμου» (εδώ κλαίτε ή γελάτε, αναλόγως της διάθεσης). Είναι γνωστό τοις πάσι ότι ο απλός Ελληνας πολίτης είναι πολύ καλύτερα ενημερωμένος και μορφωμένος από τους «ξενέρωτους Κουτόφραγκους» και τα «ηλίθια Αμερικανάκια»;
Στο μεταξύ –με ή χωρίς εμάς- η έκρηξη της διακίνησης των data συνεχίζεται παγκοσμίως. Και ταυτόχρονα ο κόσμος μικραίνει -και το λουρί του καθενός κονταίνει.
Μικροσυσκευές τοποθετημένες σε ρολόγια, κινητά ή ακόμα και ζώνες έχουν γίνει τώρα τελευταία πολύ της μόδας στην Αυστραλία, δεδομένου ότι τις χρησιμοποιούν πολλοί ανήσυχοι γονείς για να παρακολουθούν τα παιδιά τους (Βήμα, 8.10.2003). Μια άλλη συσκευή συνδέεται με τον υπολογιστή ώστε ο κάθε γονιός να υποκλέπτει και να καταγράφει τα e-mail του παιδιού και να παρακολουθεί τα chat στα οποία συμμετέχει. Διατίθεται επίσης ειδικό σπρέι για ρούχα προκειμένου ο γονιός να ξέρει αν το νεαρό βλαστάρι του υπέπεσε πρόσφατα στο «παράπτωμα» της σεξουαλικής επαφής. Μια αυστραλιανή εταιρεία έριξε πρόσφατα στο εμπόριο συσκευή εντοπισμού μέσω δορυφόρου η οποία επιτρέπει στους γονείς να παρακολουθούν ανελλιπώς το παιδί τους μέσω κομπιούτερ.
Τι Echelon και τρίχες κατσαρές! Big Brother, Big Father και Big Mother… Μια ωραία μεγάλη οικογένεια! Ποιος θα είναι ο πανέξυπνος που θα θησαυρίσει εισάγοντας αυτά τα μηχανήματα στην Ελλάδα των υστερικών και υπερπροστατευτικών γονιών με τα ανώριμα και μαλθακά τέκνα;
Μπρρρ! Ευτυχώς εγώ μεγάλωσα νωρίς…
Στο μεταξύ ο αριθμός των κινητών με κάμερα αυξάνεται αλματωδώς. Το 2003 πουλήθηκαν παγκοσμίως 25 εκατομμύρια συσκευές. Την ίδια χρονιά οι πωλήσεις των απλών (μη ψηφιακών) φωτογραφικών μηχανών δεν ξεπέρασαν τα 20 εκατομμύρια κομμάτια (Καθημερινή, 14.10.2003). Η Kodak λέει ότι θα πάψει πλέον να επενδύει στο συμβατικό φωτογραφικό φιλμ αφού οι πωλήσεις του έπεσαν δραματικά τα δυο τελευταία χρόνια (κατά 1,8 δισεκ. δολάρια).
Τι σημαίνουν όλα αυτά;
«Η φωτογραφία ίσως εξελιχθεί σε άλλη μια οπτικοποίηση της διάθεσής μας να νοσταλγούμε και να υποφέρουμε επειδή χάνεται το παρελθόν», γράφει η Αμάντα Μιχαλοπούλου στην Καθημερινή (14.10.2003). «Η νέα τροπή των φωτογραφικών πρακτικών, ο εκδημοκρατισμός τους, η δυνατότητα κοπτοραπτικής που προσφέρουν στον χρήστη κινητού, το θαυματουργό «πετάω-μετατρέπω-σώζω» έχει… την ψευδαίσθηση ότι όλα μπορούν να προβλεφθούν, ότι το αδέξιο αντικαθίσταται στη στιγμή με το όμορφο, το άσχημο με το χαριτωμένο. Αν μια τέτοια αντίληψη επεκταθεί από τη φωτογραφία στη ζωή, τα λάθη θα θεωρούνται ανεπίτρεπτα και οι κακές στιγμές σκέτη μυθοπλασία».
Κι αν η ζωή είναι η αναμνήσεις μας, τότε προβλέπεται μια ριζική αναμόρφωση των αναμνήσεων, δηλαδή κατ’ επέκταση της ίδιας της πραγματικότητας! Όμως αυτό είναι μια άλλη μεγάλη ιστορία που δεν μπορούμε να αναλύσουμε σε ένα μικρό μηνιαίο σημείωμα. Ίσως κάπου αλλού, κάποτε άλλοτε…
Στο μεταξύ τι κάνει ο χρήστης όλων αυτών των «τεχνολογικών θαυμάτων» όταν δεν πατάει τα κουμπιά του τηλεκοντρόλ ή του κινητού; Τρώει. Δηλαδή χλαπακιάζει. Ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη είναι υπέρβαροι και 300 εκατομμύρια είναι παχύσαρκοι (Βήμα, 17.10.2003) ενώ η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας κάνει λόγο για την «επιδημία του αιώνα» (αμάν πια μ΄ αυτές τις επιδημίες!). Και παρατηρείται το εξής παράδοξο: όσο περισσότερο ο μέσος άνθρωπος τρώει τον αγκλέορα τόσο περισσότερο οι «ανθυγιεινές» τροφές θεωρούνται κάτι συγγενικό με τα ναρκωτικά ή τη νικοτίνη. Αν οι εταιρείες «παχυντικών» τροφών (ξέρετε καμιά τροφή που δεν παχαίνει;) καταλήξουν να αναγράφουν σε κάθε συσκευασία ότι «βλάπτει σοβαρά την υγεία» τότε σε τι θα διαφέρουν από τις καπνοβιομηχανίες;
Αλήθεια, έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί σχεδόν όλες οι τροφές που είναι γευστικές θεωρούνται «ανθυγιεινές» ενώ σχεδόν όλες οι τροφές που είναι άγευστες θεωρούνται «υγιεινές»; Μπα, σύμπτωση θα είναι…
Σαν την περίφημη «μεσογειακή δίαιτα» που οφείλουν να ακολουθήσουν ΟΛΟΙ ανεξαιρέτως οι κάτοικοι του πλανήτη –από τους Λάπωνες και τους Εσκιμώους, μέχρι τους Βουσμάνους και τους Τουαρέγκ για να μακροημερεύσουν…
Όπως και να έχει, στις 23 Σεπτεμβρίου ο πρόεδρος των ΗΠΑ κήρυξε τον «πόλεμο ενάντια στην παχυσαρκία». Σαράντα χρόνια πριν ένας άλλος πρόεδρος κήρυττε τον αγώνα δρόμου για τη Σελήνη. Λογικό είναι όσο ο άνθρωπος προοδεύει (χα-χα!) να βάζει όλο και υψηλότερους στόχους, έτσι δεν είναι; Αναρωτιέμαι τι μεγαλειώδη αγώνα δρόμου θα κηρύξει ο πρόεδρος του 2050 και ανατριχιάζω…
Δεν χρειάζεται να ανησυχούμε όμως. Η ιατρική του 21ου αιώνα κάνει θαύματα και έχει ένα πρόβλημα για κάθε λύση.
«Είναι απορίας άξιον πώς έχουμε τον ίδιο αριθμό χειρουργικών επεμβάσεων για κατάγματα με χώρες που έχουν το διπλάσιο πληθυσμό από μας», αναρωτήθηκε ο υπουργός υγείας Κώστας Στεφανής σε εκδήλωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Παγκόσμια Ημέρα Οστεοπόρωσης (Απογευματινή, 22.10.2003).
Ο προκάτοχός του Αλέκος Παπαδόπουλος είχε επισημάνει ότι γίνονται περισσότερες καισαρικές τομές απ’ αυτές που είναι αναγκαίες ενώ ο Ν. Φαρμάκης όταν ήταν υπουργός Υγείας είχε αποκαλύψει ότι το 30% των καρδιοπαθών που χειρουργούνται δεν έπρεπε να χειρουργηθούν. Ανάλογο είναι το ποσοστό των ασθενών στους οποίους τοποθετούνται βηματοδότες χωρίς να υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις.
Πολλοί διατυπώνουν αμφιβολίες κατά πόσον οι καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις by-pass που γίνονται κατά κόρον σήμερα αξίζουν την ταλαιπωρία και τα έξοδα -στις περισσότερες περιπτώσεις. Στη χώρα μας, ο γνωστός καθηγητής της καρδιολογίας Δημήτρης Κρεμαστινός, έθεσε παλιότερα το δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων κάνοντας υπαινιγμούς ότι γίνεται κατάχρηση των σχετικών χειρουργικών επεμβάσεων -με ανυπολόγιστο κόστος σε πόνο και χρήμα- και επικαλούμενος νέα ερευνητικά δεδομένα (Καθημερινή 25.7.2001). Να και τι είπε ο άλλος «γκουρού» της καρδιοχειρουργικής, καθηγητής Παναγιώτης Σπύρου: «Η κατάχρηση χειρουργικών επεμβάσεων είναι μια πραγματικότητα που μπορεί να μην τεκμηριώνεται με αριθμούς αλλά την επιβεβαιώνει η προσωπική μου εμπειρία.».
Φανταστείτε δηλαδή σε τι σημείο έχουν φτάσει τα πράγματα για να φτάσουν δύο «αρχιερείς» του κλάδου να μιλούν έτσι!
Όμως αρκετά συμφοριαστήκαμε με όλα αυτά τα δυσάρεστα. Ας ανοίξουμε την τηλεόραση για να χαζέψουμε λίγο… Για να σκοτώσουμε λίγο την ώρα μας, για να περάσουν ακόμα μερικές ώρες από την αβάσταχτη αιωνιότητα που θα ζήσουμε.
Η Στενή Επαφή Τρίτου Τύπου του Μήνα
Οι καιροί αλλάζουν. «Μπράβο, ανακάλυψες τον τροχό!» θα πείτε (και με το δίκιο σας). Όμως σε όσο περισσότερο συμπυκνώνεται μια συμπαντική αλήθεια, τόσο πεζότερη γίνεται. Εν πάση περιπτώσει…
Κάποτε, ψάχναμε για να ερευνήσουμε μια περίπτωση στενής επαφής τρίτου τύπου στην Ελλάδα –ξέρετε, τις επαφές με ΑΤΙΑ στις οποίες παρατηρούνται και οι επιβάτες τους. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο ήταν άπιαστο όνειρο -και αυτό το όνειρο στοίχειωνε τον εφηβικό μας ύπνο, την εποχή που πιστεύαμε πως η κλασική έρευνα των ΑΤΙΑ μπορούσε να οδηγήσει σε ένα ξεκάθαρο προορισμό… Βέβαια όταν είναι κανείς νεαρός πιστεύει σε πολλές ανοησίες.
Κι έτσι, δεκαετίες αργότερα, διαβάζω μια αφήγηση επαφής τρίτου τύπου. Όχι στα ειδικευμένα περιοδικά του χώρου. Αλλά σε ένα περιοδικό ποικίλης ύλης (συγκεκριμένα το ΒΗΜΑgazino, 12.10.2003). Όχι όμως σαν ρεπορτάζ για παράξενο αλλοκοσμικό φαινόμενο. Αλλά σαν κοινωνικό ρεπορτάζ για τις ιστορίες που διηγούνται παπούδες και γιαγιάδες ενός ΚΑΠΗ στο Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών Βόλου, στα πλαίσια ενός «εργαστηρίου μυθοπλασίας»…
Να τι αφηγείται η κα Μελπομένη Σμπόλου:
«Ήταν το 1978-79, τα παιδιά μου ήταν μεγάλα. Είχα ένα πρόβλημα με τα χέρια μου και μπήκα στο νοσοκομείο για τρεις μέρες. Κι εκεί δίπλα μου στο θάλαμο είχαν μια κυρία από τις Μηλιές. Αυτή έπαθε σοκ η γυναίκα και την έφεραν στο νοσοκομείο. Είχε κατέβει λέει ένας ιπτάμενος δίσκος έξω από τις Μηλιές σε ένα σημείο και πήγε ο κόσμος να τον δει. Κάτι είδαν από μακριά, σαν μικρά ανθρωπάκια, λέει. Είχαν και μια σκαλίτσα που την είχαν βγάλει έξω από τον ιπτάμενο δίσκο. Μια κίνηση που είχαν! Ήταν ευκίνητα πολύ. Μαυριδερά ανθρωπάκια ήταν, είχαν και κάτι παράξενο στο κεφάλι. Το σώμα ήταν σαν εμάς μόνο που ήταν πιο μικρά. Μόνο το κεφάλι ήταν διαφορετικό. Τα αυτιά ήταν πιο σηκωμένα, κάτι παράξενο. Τα μάτια ήταν ψηλά, έτσι λοξά. Οι χωροφυλάκοι δεν τους άφησαν να πάνε να δούνε… ΚΙ αυτή σηκώθηκε πολύ νωρίς και πήγε αλλά είχε φύγει ο ιπτάμενος δίσκος κι εκεί που είχε κατέβει, κάηκε το χορτάρι. Την άλλη μέρα τη βούτηξαν από την Αστυνομία να μη μιλήσει σε κανέναν, είπαν. Αυτή δεν μπορούσε, την έτρωγε η γλώσσα που λένε και τόπε σε μένα και στους άλλους που ήμασταν στο θάλαμο…»
Από τη λαογραφία στην ουφολογία -και μετά πάλι στη λαογραφία… Γυρίσματα που έχουν οι καιροί…