Ελληνικές φάλαινες: Σφαγή πάση θυσία
Υπήρξε μια εποχή που τεράστιες φάλαινες περιφέρονταν σε μεγάλους αριθμούς στα ελληνικά νερά. Υπήρξε μια εποχή που τα κήτη αυτά καταδιώκονταν και σφάζονταν ανελέητα από τους ψαράδες, το λιμενικό, αλλά και τις ένοπλες δυνάμεις. Όχι για το λάδι ή το κρέας τους, αλλά έτσι, χωρίς κανένα λόγο. Απλώς και μόνο επειδή είχαν κάνει το σφάλμα να υπάρξουν.
Βλέπετε, την εποχή εκείνη, δεν υπήρχε φύση αλλά «πλουτοπαραγωγικοί πόροι». Η προστασία της άγριας ζωής ήταν όρος επιστημονικής φαντασίας. Η άγρια ζωή ήταν επικίνδυνη, απρόβλεπτη και έπρεπε να εξοντωθεί. Πάση θυσία.
Την εποχή εκείνη τα σώματα ασφαλείας υπήρξαν ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην εξάλειψη κάθε λογής «εσωτερικού εχθρού», ακόμη κι αν αυτός δεν ήταν ανθρώπινος, ή ούτε καν εχθρός. Τον Οκτώβριο του 1949, στον Αρμενιστή Ικαρίας, προσάραξε ένας φυσητήρας 11 μέτρων. «Ο υπενομωτάρχης Ι. Χουλιάρας επιχείρησε να φονεύση το κήτος. Συνολικώς του έρριψεν εις το κεφάλι περί τας 150 σφαίρας αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Μόνον όταν του έρριψεν εις τον οφθαλμόν 5 σφαίρας, ο φυσητήρ εφονεύθη». (Έθνος 14.10.1949).
Το Μάιο του 1952, στις ακτές της Χαλκιδικής «αλιεύθη τεράστιο κήτος» μήκους 12 μ και βάρους 5 τόνων το οποίο αφού εξοντώθηκε, μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη για να το θαυμάσει ο κοσμάκης (Βραδυνή 5.5.1952).
Την επόμενη χρονιά, μέσ’ το κατακαλόκαιρο, έχουμε σφοδρή ανησυχία για τα «μπάνια του λαού» στον Σαρωνικό. Αιτία; Η εμφάνιση φαλαινών. Και η Αθηναϊκή (1.7.1953) σχολιάζει. «Μέχρι πέρυσι είχαμε τους καρχαίας, φέτος παρουσιάστηκαν φάλαινες στα ανοιχτά της Αιγίνης. Το νέο προκάλεσε εντύπωσι, πολλές συζητήσεις και ένα είδος ανησυχίας και ταραχής στον κόσμο των λουομένων. Πολλοί μάλιστα φοβούνται πως ούτε και φέτος δεν θα μπορέσουμε να κάνουμε ξένοιαστοι το καλοκαιρινό μπανάκι μας στις όμορφες παραλίες του Σαρωνικού».
Όχι ένας, αλλά ένα κοπάδι ολόκληρο από φυσητήρες εξοντώθηκε έξω από τον όρμο της Λευκίμμης στην Κέρκυρα, από μια διμοιρία Ταγμάτων Εθνικής Ασφαλείας (ΤΕΑ). Από το σχετικό… ηρωικό ρεπορτάζ (Απογευματινή 10.8.1954): «Τα κήτη, καθώς έπλεαν σε πυκνόν σχηματισμό, έμοιαζαν με κοπάδι μυθικών θηρίων. Η εντύπωσίς μας ήτο ζωηρότέρα όταν είδαμε πόσον ολίγον ήσαν ευάλωτα από τα πυρά μας τα φαλαινοειδή. Την στιγμή που μας επετέθη η ομάδα των 5 κητών έσωσε την κατάστασιν η κραυγή του ατρόμου καπετάνιου που εφώναξε στους πυροβολητάς ‘Επάνω τους, παιδιά! Επάνω τους!’». Κι έτσι γράφτηκαν σελίδες δόξης αντάξιες της ελληνοϊταλικής εποποιΐας απο τα ατρόμητα παλικάρια μας.
Το Σεπτέμβριο του 1955 μια φάλαινα 12 μέτρων εξοντώθηκε σαδιστικά έξω από το λιμάνι του Αργοστολίου. Ο λόγος; Απλώς επειδή έκανε το λάθος να εμφανιστεί. «Ισχυρά δύναμις ναυτών επέβη πετρελαιοκινήτου σκάφους και κατεδίωξεν το κήτος, το οποίον κυριολεκτικώς εβομβάρδιζε δια μεγάλων ποσοτήτων δυναμίτιδος. Τελικώς τούτο πληγέν εβυθίσθη, δεδομένου όμως ότι δεν είχεν εισέτι εξοντωθή, παρέστη ανάγκη καταδύσεως δύτου ο οποίος ετοποθέτησε πλησίον του τέρατος με κίνδυνον της ζωής του μεγάλην ποσότητα εκρηκτικής ύλης, η οποία και το εφόνευσε». (Ακρόπολις 14.9.1955) Γεια σου ήρωα!
Τρεις μήνες αργότερα είχαμε μια ιστορία που θα μπορούσε να γυριστεί κάλλιστα σε ταινία –κάτι μεταξύ Free Willy και The Beast from 20,000 Fathoms. Μια μεγάλη φάλαινα σουλάτσαρε στον Ευβοϊκό αναστατώνοντας τη Χαλκίδα. Επί μέρες το κήτος περιφερόταν «αναδυόμενον ωσάν γιγαντιαίον κατάμαυρον υποβρύχιον… ενώ πανικόβλητοι οι ευρισκόμενοι εντός του λιμένος λεμβούχοι απιεβιβάζοντο εις την ξηράν».. Άντρες του λιμεναρχείου και λοχαγοί της Σχολής Πεζικού με τουφέκια και… μπαζούκας (!) κυνήγησαν επανειλημμένα το κήτος. «Αι εκπυρσοκροτήσεις των μπαζούκας και αι ριπαί των πολυβόλων έδιδον την εντύπωσιν κανονικής μάχης. Έκπληκτοι οι Χαλκιδείς παρηκολούθουν την πρωτότυπη αυτή ναυμαχία». (Ακρόπολις 9.12.1955).
Την επόμενη μέρα η Σχολή Πεζικού παραχώρησε στο λιμεναρχείο ένα μικρό κανόνι. Η φάλαινα όμως δεν έδινε πεντάρα τσακιστή. «Ήτο δε τόση η προκλητικότης του τέρατος ώστε την 7ην εσπερινήν ολίγον έξω από το λιμάνι επλησίασεν εις απόστασιν πέντε μόλις μέτρων ένα πετρελαιοκίνητον». (Ακρόπολις 10.12.1955). Και ο καλός δημοσιογράφος μας ενημερώνει. «Τα πάντα είνε έτοιμα ώστε η σημερινή ημέρα να αποβή μοιραία δια τον ογκώδη τρομοκράτην του Ευβοϊκού». Κι αυτό επειδή, εκτός από το κανονάκι, χορηγήθηκαν από τη Σχολή Πεζικού και άλλα μπαζούκας που τοποθετήθηκαν σε ορισμένα σημεία της ακτής. Επίσης θα χρησιμοποιούνταν μεγάλα αγκίστρια με ανάλογα δολώματα, δεμένα σε επιπλέοντα κενά βαρέλια. Όμως ο «ογκώδης τρομοκράτης του Ευβοϊκού» παρέμενε σώος και αβλαβής. Στις 20 Δεκεμβρίου καταδιωκτικό του λιμεναρχείου με έξι άντρες της Σχολής Πεζικού και του Λιμενικού καταδίωξε επί 2 ώρες το κήτος χωρίς να κατορθώσει να το πλήξει (Ακρόπολις 21.12.1955). Έτσι η ιστορία είχε αίσιο τέλος (για τη φάλαινα) η οποία κατάφερε να ρεζιλέψει λιμεναρχείο, ένοπλες δυνάμεις και γενικώς την έννομην τάξιν σύμπασα.
Η επόμενη φάλαινα δεν ήταν τόσο τυχερή. Λίγες βδομάδες μετά το περιστατικό της Χαλκίδας, τον Ιανουάριο του 1956 εντοπίστηκε στον Παγασητικό μια φάλαινα 12 μέτρων (την οποία οι εφημερίδες αποκάλεσαν «καρχαρία» -όχι πως αυτό είχε και ιδιαίτερη σημασία). Στην εκστρατεία εξόντωσής της χρησιμοποιήθηκαν και αεριωθούμενα μαχητικά από τη Νέα Αγχιάλο! «Δυστυχώς λόγω της πυκνής νεφώσεως και της κατ’ αραιά διαστήματα εμφανίσεως του κήτους επί της επιφανείας δεν κατέστη δυνατή η πραγματοποίησις ευστόχου βολής και μολονότι ερρίφθησαν 10 πύραυλοι το κήτος δεν εξοντώθη». (Απογευματινή 30.1.1956).
Κι ύστερα λένε γιατί είχαμε αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες εκείνη την εποχή…
Οι Χαλκιδείς όμως ήταν χαρακτηριστικά γκαντέμηδες στις γενναίες θαλασσομαχίες τους με τις φάλαινες της περιοχής. Το καλοκαίρι του 1960, «αληθή αλλ’ ανεπιτυχή μάχην έδωσαν οι λιμενικοί Χαλκίδος εναντίον θαλασσίου κήτους». (Απογευματινή 25.7.1960). Οι κάτοικοι της πόλης πετάχτηκαν ξαφνιασμένοι στα άγρια χαράματα από τους πυροβολισμούς και τις εκρήξεις των βλημάτων μπαζούκας. Η φάλαινα όχι μόνο δεν τραυματίστηκε, αλλά πέρασε κοροϊδευτικά τον πορθμό του Ευρίπου και κατευθύνθηκε προς το Νότιο Ευβοϊκό.
Δυο χρόνια αργότερα φάλαινες παρατηρούνται στο Ιόνιο, στα ανοιχτά της Μεσσηνίας. Και διαβάζουμε (Ακρόπολις 26.6.1962): «Μετά τους καρχαρίας ενεφανίσθησαν εις τας ελληνικάς θαλάσσας –εις τας ακτάς της Μεσσηνίας συγκεκριμένως- δια πρώτην φοράν και φάλαιναι… ήδη διετέθη σκάφος ειδικόν εις την καταδίωξιν κητών δια την εξόντωσιν των δυο φαλαινών… Τούτο δεικνύει ότι αι Αρχαί έχουν κατανοήσει την ανάγκην της εξοντώσεως των θαλασσίων εχθρών του τουρισμού μας…»
Το 1969, οι ήρωες των ΤΕΑ έδειξαν την πυγμή τους ακόμα μια φορά όταν ένα φαλαινοειδές μήκους 5,5 μ εξοντώθηκε στο Τολό της Αργολίδας. «Ειδοποιήθηκε ο ομαδάρχης των ΤΕΑ Γ.Ι. Μπικάκης που ξεκρέμασε αμέσως το όπλο του, μπήκε σε ένα καΐκι και έβαλε στο σημάδι το κήτος εναντίον του οποίου έριξε δέκα σφαίρες!... Αποτέλεσμα: το αιχμαλώτισαν, το εφόνευσαν και το ερρυμούλκησαν ως την ακτή, νικηταί και τροπαιούχοι. Και το πλήθος έσπευσε και εθαύμασε…» (Έθνος, 10.9.1969)
Κι αυτό ήταν το τελευταίο περιστατικό εξόντωσης φάλαινας –απ’ όσο γνωρίζω. Η εποχή άλλαζε ριζικά. Ταυτόχρονα οι φάλαινες λιγόστευαν κι εξαφανίζονταν. Σε παλιότερο άρθρο αυτής της σειράς είχαμε δει μια παρόμοια ιστορία με τα ελληνικά δελφίνια. Και σε άλλα άρθρα είχαμε δει παρόμοια παραδείγματα αποτελεσματικής υποθήκευσης του μέλλοντος (δηλαδή του δικού μας παρόντος).
Σκοπεύω να σας δείξω ακόμη περισσότερα. Αλλά από εκεί και ύστερα η μπάλα έχει περάσει στη δική σας περιοχή. Όχι, μην μου την στέλνετε πίσω. Υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα πράγματα που μπορεί να κάνει κανείς με μια μπάλα. Κι ίσως να μην ήταν και τόσο επιτυχημένο παράδειγμα γιατί απεχθάνομαι το ποδόσφαιρο και τα ομαδικά παιχνίδια με μπάλα γενικώς.